Yasak - Cengiz Han Yasası ve Moğol Devletleri Tarihinde Yaşadığı Değişim

Elinizdeki çalışmada, 13 ve 14. yüzyıllarda Orta ve Ön Asya’nın, hatta Batı dünyasının siyasi gelişmelerine yön veren Moğolların idari yapısını etkileyen Cengiz Hanın belirlediği Yasa ele alınmıştır. Yasa’nın hem ana kaynaklar tarafından nakledilen maddeleri değerlendirilmiş hem de bunların Cengiz Hanın ölümünden sonra Moğol uluslarının üzerindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Uluslar bazında değerlendirme yapılırken başlıca alanlar olan idari teşkilat, askeri teşkilat, adli teşkilat, posta teşkilatı gibi başlıklar belirlenmiş, ulusların varlığı süresince bu teşekküllerde yaşanan değişimler, bu değişimlere sebep olan siyasi ve kültürel faktörler incelenmiştir.

Temeli bozkır geleneklerine dayanan Yasa, Cengiz Hanın birliğini kurduğu Moğolların hayatlarının her alanına nüfuz etmiş, onun ölümünden sonra da, oğulları tarafından hisselerine düşen kağanlık mülklerinde varlığı sürdürülmeye çalışılsa da, zamanla siyasİ ve sosyal alanlardaki etkisini kaybetmiştir.

Bu kayıpta her ulus adına farklı görünse de temelde aynı sebepler etkili olmuştur: Yerleşilen yeni coğrafyalar, Moğolların hayatlarına sosyal, siyasi ve bir müddet sonra dini alanda değişikler getirmiştir. Bu değişiklikler, politik hedeflerle birleşince, Moğol ulusları için artık Cengiz Han Yasası sadece eskiye dönük bir övünç kaynağı öznesi olarak kalmış ve bir zamanlar sıkı sıkıya bağlı olunan Yasa, şaşılacak şekilde, doğru düzgün bir nakli kalmayarak unutulmuştur.