Türkçede Fosil Kelimeler - Gülcan Çolak - Bilge Kültür Sanat

Fosil kavramı; dilde bir zamanlar bağımsız bir birim olarak yer alsa da günümüzde çeşitli sebeplerle artık kullanılmayan, anlamı genellikle bilinmeyen, fakat ikileme, deyim, birleşikler gibi kalıplaşmış söz birliklerine sıkıştıkları için varlıklarını devam ettirebilen eski sözlükbirimleri karşılamaktadır.

Fosil kelimeler, bir dilin geçmiş dönemlerine dayanmaları açısından arkaik unsurlar gibi görünmekle birlikte bu çalışmada “kayıtlı, yazıya geçirilmiş ilk dilsel biçimler” değil; Türkçenin farklı dönemlerinde ya da ağızlarda bağımsız bir birim olarak yer almış, fakat günümüzde sadece kalıplaşmış söz birliklerinde yaşayan, bağımsız kullanımı tamamen ya da önemli ölçüde ortadan kalkmış sözlükbirimler incelenmektedir.

Hır çıkar-, in cin top oyna-, punduna getir-, salık ver- deyimlerindeki hır, in, punt, salık; yorgun argın, karman çorman, bölük pörçük, yayan yapıldak ikilemelerindeki argın, çorman, pörçük, yapıldak gibi kelimeler; günümüz Türkçesinde kalıplaşmış söz birliklerine sıkışarak var olan fosillerdir. Bu kitapta standart Türkiye Türkçesinde fosilleşmiş 212 kelime eşzamanlı değerlendirilmiştir.