Hakimzade Muhammet el-Bağdadi ve Risale-i Tecvid İsimli Eseri

17. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Hakîmzâde Muhammed el-Bağdâdî, Bağdat’ın Darüs-Selam semtinde yaşamış, hayatını ilim okumak ve okutmakla geçirmiş büyük bir âlimdir. Aynı zamanda o İslami İlimlerin farklı alanlarında kendini yetiştirmiş; Arapça, Farsça ve Osmanlıca eserler yazmış bir bilgindir. Onun Risâle-i Tecvîd adlı eseri Tecvîd ilmi alanında günümüze kadar gelen yegâne eserlerinden biri olduğu için araştırmamızın konusu olarak belirlenmiştir.
Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, kapsamı, yöntemi, planı ve araştırma konusuyla ilgili literatür hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölüm ise iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda “Bir eseri en iyi anlamanın onu yazan kişiyi tanımaktır” mantığından hareketle öncelikle Hakîmzâde’nin hayatı, eserleri incelenmektedir. Daha sonraki kısımda ise tezin muhtevası ayrıntılı bir şekilde irdelenmektedir. Hakîmzâde’nin sistemine sadık kalmak amacıyla olabildiğince onun takip ettiği başlıklandırma ve sıra kullanılmıştır. Fakat birkaç yerde tecvìd kitaplarındaki sıraya dikkat edilmiştir. Bu kısımda öncelikle tecvîd ilminin önemi üzerinde durulmakta sonrasında istiaze ve besmele gibi konularla devam edilmektedir. Devamında ise tecvîd konularının her biri işlenmektedir. Hakîmzâde, söz konusu tecvîd bahislerinden bahsederken bol örnekler vermekte ayrıca başka âlimlerin fikirlerini de yer yer vermektedir. İkinci bölümde ise Hakîmzâde’nin Tecvîd’le ilgili risâlesinin transkripsiyonu verilmiştir.
Hakîmzâde’nin tecvîdle ilgili risalesini kısaca değerlendirmek gerekirse onun tilâvet konusunda Âsım kırâati ve Hafs rivâyetini esas almakla birlikte yer yer Âsım kırâati dışındaki kırâat alimlerinin uygulamalarına da yer verdiği görülmektedir. Bunun yanı sıra tecvîd kurallarını izah ederken ittifak ve ihtilâf edilen meseleleri ele almaya özen gösterdiği mülahaza edilmektedir. Hakîmzâde, eserinde işlemiş olduğu tecvîd kaidelerini ele alırken kıraat imâmlarının ve tecvîd alimlerinin okuyuş ve uygulamalarını karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirmiştir.